W telegraficznym skrócie…

Zaczniemy od bardzo krótkiego podsumowania, przeznaczonego dla osób “zabieganych”, prowadzących kantor kryptowalut. Podsumowanie przeznaczone jest dla tych, którzy nie mają czasu zapoznać się z szerszą treścią, bądź tymi, którzy chcą skorzystać jedynie z szybkiego przypomnienia…

Obowiązki giełd i kantorów kryptowalutowych:

Od dnia 31 października 2021 roku obowiązują nowe przepisy zaktualizowanej ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, zwana dalej “ustawą AML”.

Ustawa ta wprowadza nowe definicje podmiotów zobowiązanych do zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Podlegają pod nią podmioty prowadzące działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług w zakresie:

• wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi (powszechnie zwanymi kryptowalutami) i środkami płatniczymi,
  wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi,
• pośrednictwa w powyżej określonych wymianach (brak jest definicji legalnej pośrednictwa, w związku z czym bezpiecznie jest interpretować to pojęcie szeroko),
• prowadzenia rachunków walut wirtualnych.

Podmioty te mogą prowadzić działalność pod warunkiem uzyskania wpisu w rejestrze działalności w zakresie walut wirtualnych.

Składając wniosek o uzyskanie “wpisu”, deklarujemy pod rygorem odpowiedzialności karnej, że spełniamy odpowiednie wymogi, tj.:

• nie byliśmy karani za szereg przestępstw określonych w ustawie.W przypadku podmiotów prawnych wymóg ten dotyczy: osób je reprezentujących, zarządu, beneficjentów rzeczywistych, kierujących wykonywaniem czynności związanych z prowadzeniem działalności w zakresie walut wirtualnych,
• posiadamy wiedzę lub doświadczenie związane z działalnością w zakresie walut wirtualnych. Potwierdzić należy to stosownymi dokumentami dotyczącymi:
  * ukończenia szkolenia lub kursu obejmujących prawne lub praktyczne zagadnienia związane z działalnością w zakresie walut wirtualnych lub
  * wykonywania, przez okres co najmniej roku, czynności związanych z działalnością w zakresie walut wirtualnych,
• posiadamy i wdrożymy wymagane procedury dotyczące przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.

Po uzyskaniu powyżej określonego wpisu podmioty takie znajdą się w powszechnie dostępnym: “Rejestrze działalności w zakresie walut wirtualnych”.

Kary dla podmiotów pośredniczących w obrocie kryptowalut:

Ustawa przewiduje karę dla podmiotów prowadzących powyżej przytoczoną działalność bez uzyskania stosownego wpisu, w maksymalnej wysokości 100.000 zł.

Nie jest to, jednak jedyna kara, jaka na taki podmiot może zostać nałożona. Karę może nałożyć również Generalny Inspektor Informacji Finansowej za brak wdrożenia środków bezpieczeństwa finansowego (weryfikacja tożsamości klientów, monitoring transakcji itd.). Tu kary są znacznie dotkliwsze i mogą wynosić nawet 1 mln Euro, a w przypadku podmiotów o wysokich obrotach, kara może być jeszcze wyższa.

A teraz możemy temat omówić nieco szerzej i luźniej zarazem…

Co to są kryptowaluty i jak działa kantor kryptowalut:

Czym są kryptowaluty:

Kryptowaluty, czy też bardziej formalnie “waluty wirtualne” są pojęciami pojawiającymi się coraz częściej w prasie, telewizji czy social mediach. Często wypowiedzi te mają bardzo mocny wydźwięk (pozytywny lub negatywny), przedstawiając kryptowaluty jako nieograniczone możliwości lub jako instrument obarczony ogromnym ryzykiem inwestycyjnym. My w tym wpisie nie będziemy oceniać – pozostawiamy tą kwestię Państwu. Podejdziemy do kryptowalut jako do narzędzia mogącego stanowić alternatywny środek płatniczy czy też kolejną formę inwestycji.

Rozpisywać się czym jest kryptowaluta też nie będziemy. W Sieci, niewątpliwie powstało w tym zakresie dość opracowań. W dodatku każda waluta wirtualna ma nieco inną charakterystykę, ciężko byłoby, więc u ująć zbiorczo. Zachęcamy do zapoznania się z opracowaniami, które szczegółowo wyjaśniają poszczególne zagadnienia w tym zakresie. 

Najważniejsze dla zrozumienia dalszej części zagadnienia jest to, że kryptowaluta jest to wirtualna waluta oparta na technologii DLT (blockchain). Może stanowić środek płatniczy tak samo jak pieniądz dostępny na karcie, może być depozytem naszych środków jak rachunek w banku, bądź inwestycją w przypadku gdy liczymy na wzrost wartości tej konkretnej, którą posiadamy w naszym portfelu.

Dla niektórych pojęcie kryptowaluta od razu kojarzy się z Bitcoin. I tu od razu należy powiedzieć, że jest to jedynie jedyna z kryptowalut. Najpopularniejsza, o największej kapitalizacji i prawdopodobnie o największym znaczeniu na tym rynku. Często to ona wyznacza trendy rynku. Często porównywana jest do złota. Niemniej Bitcoin mimo, że jest celebrytą wśród kryptowalut, jest jedynie jedną z wielu walut wirtualnych.

Kantor kryptowalut: jak działa?

Kantor kryptowalutowy (Bitcoin, Ethereum itd.) działa podobnie do klasycznego kantoru. W ramach transakcji otrzymujemy wybraną przez nas a obsługiwaną przez dany kantor kryptowalutę.

Forma prowadzenia kantoru kryptowalut:

Zakładając kantor kryptowalut musimy oczywiście wybrać bądź założyć odpowiedni podmiot, który odpowiadać będzie za prowadzenie kantoru. Na ten moment najczęściej wybierana jest do tego spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, ale równie dobrze posłużyć może temu działalność gospodarcza, czy dowolna inna forma organizacyjna umożliwiająca wybranie odpowiedniego numeru pkd (np. 64.19.Z Pozostałe pośrednictwo pieniężne).

Warto również zastanowić się nad odpowiednim partnerem do współpracy. Mówiąc “partnerem” mamy na myśli giełdę, która pomoże nam obsłużyć dokonywane przez nas transakcje wymiany. Może ona wyposażyć nas we własne “wallety”, czy terminale za pomocą których będziemy dokonywali przewalutowań.

I do dnia 31.10.2021 właściwie to wystarczało, żebyśmy mogli zacząć działać.

Od tego czasu doszło jeszcze trochę formalności…

Formalności założenia kantoru kryptowalut:

Wpis do rejestru Ministerstwa Finansów:

Zgodnie z aktualizacją Ustawy AML, aby prowadzić kantor kryptowalut należy uzyskać wpis do rejestru działalności w zakresie walut wirtualnych prowadzonego przez Ministerstwo finansów.

Sam wniosek nie jest szczególnie skomplikowany, jednak aby aby uzyskać zgodę Ministerstwa i znaleźć się na “liście” należy spełniać kilka dodatkowych wymagań.

Wymóg niekaralności:

Jednym z nich jest zaświadczenie o niekaralności we wskazanych w Ustawie obszarach. Niekaralność ta dotyczy: Zarządu Spółki, jej reprezentantów, Beneficjentów Rzeczywistych, czyli istotnych udziałowców/wspólników oraz osób kierujących wykonywaniem czynności kantoru kryptowalut.

Jeżeli nie byliśmy w ogóle karani, wystarczy uzyskać takie zaświadczenie z Ministerstwa Sprawiedliwości. Jeżeli my, lub ktoś z wyżej wymienionych osób miał jakiś konflikt z prawem, należy sprawdzić, czy mieści się to w katalogu przestępstw wymienionych w ustawie. Te głównie skupiają się przestępstwach przeciw organom państwowym, obrotowi gospodarczemu, fałszowaniu dokumentów itd. W związku z czym wielu karanym osobą wciąż nie zamyka się możliwość prowadzenia kantoru kryptowalut.

Wiedza bądź doświadczenie o prowadzeniu:

Kolejnym wymogiem, który określa ustawa jest: posiadanie wiedzy lub doświadczenia związanego z działalnością w zakresie walut wirtualnych, popartych stosownymi dokumentami.
W kontekście powyższych jako warunek pozwalający wykazać się “odpowiednim doświadczeniem” jest: “wykonywanie przez okres co najmniej roku, czynności związanych z działalnością w zakresie walut wirtualnych”. Osoby, które są w stanie wykazać tego typu doświadczenie ten wymóg mają już spełniony i nie muszą się nim martwić.

Dla zdecydowanej większości osób (niewątpliwie niewiele osób jest w stanie w przekonujący dla Ministerstwa Finansów sposób udokumentować swoje doświadczenie), pozostaje rozwiązanie drugie: wykazanie się stosowną wiedza, a więc: ukończenie szkolenia lub kursu obejmującego prawne lub praktyczne zagadnienia związane z działalnością w zakresie walut wirtualnych.

Szkolenia takie organizujemy min. my – Lion’s Legal, zapraszając na nie najbardziej doświadczonych partnerów z branży kryptowalut.

Stworzenie i wdrożenie procedur AML:

Ostatnim wymogiem jest wdrożenie procedur z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu. Ich sporządzenie wymaga zarówno znajomości ustawy, jak i powszechnie stosowanych standardów, stąd warto potraktować to poważnie. Istotne jest również zrozumienie i realne stosowanie – nie wystarczy jedynie “ich posiadać”, bowiem przy ew. kontroli będziemy proszeni o wskazanie ich stosowania.
Nieprzygotowanie stosownych procedur, bądź przygotowanie procedur wadliwych może przysporzyć sporo problemów i narazić nas na wysokie kary.

Podsumowując tą część, aby otrzymać “wpis” musimy:

1. posiadać zaświadczenie/zaświadczenia o niekaralności,
2. posiadać udokumentowaną wiedzę bądź doświadczenie w zakresie obrotu walutami wirtualnymi,
3. wdrożyć stosowne procedury dotyczące przeciwdziałania praniu pieniędzy.

Kary za brak wpisu do “rejestru” kantoru kryptowalut oraz za nieprawidłowości:

W kwestii odpowiedzialności finansowej w przypadku działalności polegającej na świadczeniu usług w zakresie walut wirtualnych (kryptowalut) ustawa AML określa, że:

“Podmiot prowadzący działalność w zakresie walut wirtualnych, który wykonuje tę działalność bez uzyskania wpisu do rejestru działalności w zakresie walut wirtualnych, podlega karze pieniężnej do wysokości 100 000 zł.”

Czy oprócz kary w wysokości 100 000 zł mogą grozić nam dodatkowe konsekwencje w przypadku uchybień?

Ustawa przewiduje kary sięgające nawet 1 miliona złotych, nawet dla podmiotów zarejestrowanych, w przypadku występowania w nich błędów określonych w ustawie. Zachęcamy do zapoznania się z nimi, choć jest to lektura na dłuższą chwilę.

Jako przykłady uchybień podlegających karze możemy wymienić min. zaniechanie obowiązku:

• wyznaczenia  osoby  odpowiedzialnej  za  wykonanie  obowiązków  określonych w ustawie,
• sporządzania  oceny  ryzyka  oraz  jej  aktualizacji,
• przechowywania  stosownej dokumentacji,
• zapewnienia udziału osób wykonujących obowiązki związane z  przeciwdziałaniem  praniu  pieniędzy  oraz  finansowaniu  terroryzmu w programach szkoleniowych, o  którym  mowa w  art.  52,
• wdrożenia  wewnętrznej  procedury  anonimowego  zgłaszania  naruszeń  przepisów z  zakresu  przeciwdziałania  praniu  pieniędzy  oraz  finansowaniu  terroryzmu
• zapewnienia,  aby  transferowi  środków  pieniężnych  towarzyszyły  informacje o  płatniku lub odbiorcy
• zachowania  wszystkich  otrzymanych  informacji  o  płatniku  i  odbiorcy.

Za naruszenia, których przykłady przedstawiliśmy powyżej, może być na przedsiębiorcę nałożona kara w wysokości nawet 1 mln Euro.

Nie sposób w ramach jednego artykułu opisać wszelkich konsekwencji wraz z przypisanymi im zaniechaniami. Na potrzeby tego artykułu należy przyjąć, że prowadząc kantor walut wirtualnych należy bardzo starannie przygotować wszelkie procedury. Zaniechanie tego obowiązku może wiązać się z karami finansowymi, jakich z pewnością nikt nie chciałby otrzymać.

Warto pamiętać, że po uzyskaniu wpisu nasz podmiot stanie się widoczny dla podmiotów planujących lub prowadzących ewentualne kontrolne. Należy więc potraktować sprawę poważnie, przygotowując wszystko bardzo rzetelnie z myślą o wszystkich konsekwencjach, a nie jedynie o spełnieniu podstawowego wymogu uzyskania wpisu.

Odpowiedzialność karna:

Polski kodeks karny przewiduje również poważne kary (nawet do 10 lat pozbawienia wolności) za pranie pieniędzy i finansowanie terroryzmu. Brak stosowania wymaganych procedur może doprowadzić do sytuacji, kiedy staniemy się mimowolnie współudziałowcami takiego procederu. Tłumaczenia pt. “nie wiedziałem, że muszę zweryfikować tożsamość osoby dokonującej regularnego zakupu znacznej kwoty w walutach wirtualnych” może dla prokuratora i sędziego nie wystarczyć.

Zakończenie:

Temat prowadzenia kantoru kryptowalut jest bardzo obszerny. Obejmuje wiele zagadnień, które należy prześledzić, żeby nie narazić się na kłopoty. Powyższa publikacja mimo, że wyszła dość obszerna, to porusza tylko fragmenty wybranych zagadnień.
Zachęcamy osoby, wiążące swój biznes z działaniami traktowanymi jako prowadzenie kantoru walut wirtualnych, potraktować poważnie. Warto przygotować się do tego w najsolidniejszy możliwy sposób. W związku z tym zachęcamy również do zapoznania się z ustawą, którą możemy znaleźć na stronie kancelarii sejmu:
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180000723/U/D20180723Lj.pdf
Znajdziemy w niej odpowiedzi na większość nurtujących nas pytań.

Szukacie Państwo wiedzy, o różnych zagadnieniach prawnych i organizacyjnych? Zachęcamy do zapoznania się z pozostałymi wpisami które znajdują się na naszym blogu.